Badminton, iki oýunçy ýa-da iki topardan biri-biri bilen bäsleşýän Olimpiýa sporty. Badminton iň köp energiýa talap edýän sport görnüşleriniň biridir. Her bir oýunçynyň (ýa-da toparyň) maksady, garşydaşyň şöhlelendirip bilmezligi üçin, raketka bilen garşydaşyň tarapyna zyňmak. Hasaplamak üçin bir ýolagçy garşydaşyň kazyýetine degmeli.
Badminton, gadymy Gresiýada, Hindistanda, Japanaponiýada, Hytaýda we hatda birnäçe Afrika ýurtlarynda oýnalýan gämi gatnawyndan gelip çykanlygy sebäpli häzirki wagtda mälim bolan iň gadymy oýunlaryň biri hasaplanýar.
Oýunyň düýp manysy, raketkalar bilen ýörite enjamy zyňmakdy. Badminton Hindistanda döräp, “pune” oýny onuň prototipine öwrüldi. Soň deňizçiler bu oýny Angliýa getirdiler we oýun kem-kemden meşhur bolup başlady. .
1973-nji ýylda Beaufort gersogy, iş saparyndan (Hindistan) Badminton öýüne gaýdyp gelip, “pune” oýnamak üçin enjamlary getirdi. Tizara, Gers köp sanly garyndaşlaryny we töweregindäki aristokratlary tanyşdyrdy. Badminton mülkü, bu sebäpli häzirki adyny “badminton” alan oýnuň ösüşiniň we ýaýramagynyň merkezine öwrüldi. 1934-nji ýylda Halkara Badminton federasiýasy döredildi, agzalary Kanada, Daniýa, Fransiýa, Angliýa, Gollandiýa, Irlandiýa, Şotlandiýa, Täze Zelandiýa we Uels. Federasiýanyň howandarlygynda 1947-nji ýylda erkekleriň arasynda badminton boýunça dünýä çempionaty (Tomas kubogy) geçirilip başlandy. 1992-nji ýylda badminton Olimpiýa sporty hökmünde ykrar edildi we Olimpiýa oýunlary maksatnamasyna girizildi. Şondan bäri dünýäde badmintonyň meşhurlygy diňe artýar, esasanam Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynda meşhur. Häzirki wagtda badmintonda dünýä çempionatlarynda medallaryň 90% -ini gazanan Aziýa türgenleri (Hytaý, Koreýa Respublikasy, Indoneziýa) agdyklyk edýär. Torda badminton oýnamagyň düzgünleri (gysgaça) Oýun başlamazdan öň taraplary we ilki hyzmat etmek hukugyny kesgitleýän deňme-deň oýnalar. Badminton oýunynyň düzgünleri: gämi gatnawy aşakdan urulmaly we raketa serweriň bilinden ýokary galmaly däldir. Ibereniňizde aldawly / ýalan hereketleri ulanmaga rugsat berilýär. Urgy edenden soň, oýunçylaryň öz meýdançasynda erkin aýlanmaga hukugy bar, ýöne tora degmek düýbünden gadagan. El, ahyrky ujy görüner ýaly we dürli pozisiýalardan urlanda eliň hereketine päsgel bermezlik üçin tutawajy ýapmaly. Başam barmak çep tarapda - eliň gyrasy bilen ýalpyldawuk tutawajyň üstünde bolmaly. V harpyna meňzeýän burç, başam barmak bilen görkeziji barmagyň arasynda emele gelmeli. Badminton oýny iň köp üç oýundan ybarat. Her oýunda 21 oçko toplan oýunçy ýa-da topar ýeňýär. 20-20 bal bilen 2 oçko toplamaly, 29-29 bal bilen diňe bir bal gazanmaly.
Bu düzgünler Olimpiýa oýunlaryna-da degişlidir. Badminton oýny iň köp üç oýundan ybarat. Taraplaryň üýtgemegi bolup geçýär: birinji oýun gutarandan soň; üçünji oýundan öň (eger oňa gelen bolsa); üçünji oýunda 11 oçkodan soň. Her oýunda arakesmeler bolup biler, ýöne 1 minutdan köp bolmaly däldir we taraplaryň biriniň 11 oçko toplamagy şerti bilen. Oýunlaryň arasyndaky arakesme 2 minut. Badminton korty: ölçegleri we bellikleri Badminton korty gönüburçly görnüşe eýe. Badminton meýdançasynyň (ýekelik üçin) ini 5,18 metr, uzynlygy 13,4 metr. Jübüt oýnanda, meýdançanyň ini 6,1 metrdir. Badminton meýdançasynyň görkezilen ölçegleri köçe we zal üçin güýje girýär.
Toruň beýikligi 1,55 metr, merkezi beýikligi 1,524 (sag). Tor ýokarsynda 7,5-8 sm giňlikdäki lenta bilen çäklendirilip, ýarym bukulýar. Badminton kazyýetiniň ýene bir möhüm bölegi belliklerdir. Bellik çyzyklarynyň ini 4 santimetr.
Oýun liniýasy tordan 1,98 metr uzaklykda ýerleşýär. Oýun liniýasy bilen yzky setiriň arasynda hyzmat meýdany ýerleşýär. Merkezi çyzyk oýun zolagyny sag we çep zolaklara bölýär. Badminton enjamlary Badminton raketalary.
Ilki bilen raketalar agaçdan ýasaldy. Häzirki zaman raketalary uglerod süýüminden, alýumin, polatdan ýa-da titandan ýasalýar. Raketanyň agramy 70-den 100 grama çenli. Hünärmen oýunçylaryň köpüsi, raketa tutawajyna has gowy gözegçilik etmäge kömek edýän ýörite raketka tutawaçlaryny (“tutmak”) ulanýarlar. Shuttlecock. Gatnawlaryň iki görnüşi bar: plastmassa we tebigy ýelek. Plastiki gatnawlar höwesjeňler we okuwyň käbir görnüşleri üçin has amatlydyr. Ýaryşlar we hünärmen türgenleri taýýarlamak üçin standart, adatça, ýelekli enjamdyr. Plastmassa gatnawy dykylan plastmassa "yubka" bilen dykylykdan ýa-da sintetiki kelleden durýar. Ýelek 16 goz ýelekden we inçe çaga derisi bilen örtülen dyky kellesinden ýasalýar. Tüýler kelläniň daşyndaky deşiklere ýelmeşýär, sapaklar bilen daňylýar we sapaklar hem ýelimlenýär. Gatnawyň agramy 5 gram töweregi. Eminlik Badminton çempionatlarynda we ýaryşlarynda eminlik ýerine ýetirilýär: Oýunyň dogry ýerine ýetirilişine gözegçilik edýän, baly yglan edýän, oýnuň dogry akymyna gözegçilik edýän we düzgünler bozulan halatynda degişli karar berýän eminlerdir.
Turkmenistanyň Oguz han adyndaky İnžener-tehnologiyalary uniwersitetiniň
Bedenterbiye kafedrasynyň mugallymy
Annaoraz Orazdurdyyew Hekimberdiyewiç
