Obezitede alarm zilleri çalıyor. Acil önlemler alınmazsa, 2050’ye kadar yetişkinlerin yaklaşık yüzde 60’ının (3,8 milyar) ve tüm çocuk ve ergenlerin yüzde 31’inin (746 milyon) aşırı kilolu veya obeziteli olması bekleniyor.
Bu veriler, The Lancet’te yayınlanan ‘Küresel Hastalık Yükü Çalışması‘ndan. Çalışma bugüne kadar obeziteyle ilgili yapılan en kapsamlı küresel analiz oldu.
204 ülke ve bölge verilerini içeren çalışmaya göre yetişkinlerde (25 yaş ve üzeri) ve çocuklarla ergenlerde (5-24 yaş) aşırı kilo ve obezite oranları son otuz yılda (1990-2021) iki katından fazla arttı.
Obezite, 30 kg/m2 veya daha yüksek VKİ (Vücut Kitle İndeksi) olarak sınıflanan ve fizyolojik, psikolojik, çevresel, sosyoekonomik, genetik dahil pek çok faktörden etkilenen ilerleyici ve ciddi bir kronik hastalık.
İnsülin direnci, tip 2 diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, kalp ve damar hastalıkları, kireçlenme gibi eklem hastalıkları, solunum ve sindirim sistemi hastalıkları, bazı kanser türleri, depresyon gibi pek çok sağlık sorununu tetikliyor.
Araştırmacılar aşırı kilo ve obezitenin yol açtığı benzeri görülmemiş bu küresel salgınını önlemek için derhal harekete geçilmesinin zorunlu olduğu söylüyor. Kilodaki bu aşırı artış, yerel, ulusal ve küresel düzeylerde benzeri görülmemiş bir erken hastalık ve ölüm tehdidi oluşturuyor.
Yeni nesillerin önceki nesillerden daha hızlı kilo aldığını ve obezitenin daha erken ortaya çıktığını belirten yazarlar, bunun tip 2 diyabet, yüksek tansiyon, kardiyovasküler hastalıklar ve daha genç yaşlarda görülen çoklu kanserler gibi komplikasyon riskini artırdığını vurguluyor.
Örneğin, yüksek gelirli ülkelerde, 1960’larda doğan erkeklerin yaklaşık yüzde 7’si 25 yaşında obeziteyle yaşardı. Bu 1990’larda doğan erkekler için yaklaşık yüzde 16’ya yükseldi ve 2050’te doğan erkekler için yüzde 25’e ulaşması öngörülüyor.
Çalışmanın diğer verileri özetle şöyle:
- 2021’de aşırı kilolu veya obez yetişkinlerin yarısından fazlası sadece sekiz ülkede yaşıyor. Bunlar Çin (402 milyon), Hindistan (180 milyon), ABD (172 milyon), Brezilya (88 milyon), Rusya (71 milyon), Meksika (58 milyon), Endonezya (52 milyon) ve Mısır (41 milyon).
- 2050’de aşırı kilolu ve obez yetişkinlerin sayısının en fazla Çin (627 milyon), Hindistan (450 milyon) ve ABD’de (214 milyon) olması bekleniyor. Sahra Altı Afrika’daki sayının nüfus artışıyla birlikte yüzde 250’den fazla artarak 522 milyona ulaşması tahmin ediliyor.
- Küresel olarak, çocuk ve ergen obezitesindeki öngörülen artışın, aşırı kilodaki artışı geride bırakması bekleniyor (2022-2030 arasında).
- Özellikle erkekler olmak üzere çocuklar ve genç ergenlerin daha kötü durumda olması bekleniyor. 2050’ye kadar 5-14 yaş aralığındaki erkeklerin obeziteli olanları (yüzde 16.5), aşırı kilolu olanları (yüzde 12.9) geçeceği hesaplanıyor.
- 2050’ye gelindiğinde, obez gençlerin üçte birinin (130 milyon) sadece iki bölgede, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ile Latin Amerika ve Karayipler’de yaşayacağı ve bunun sağlık, ekonomi ve toplum açısından zararlı sonuçlar doğuracağı tahmin ediliyor.
- Ayrıca 2050’de obez yetişkin nüfusun yaklaşık dörtte birinin 65 yaş ve üzeri olacağı tahmin ediliyor. Bu durum, zaten aşırı yüklenmiş olan sağlık sistemleri üzerindeki baskıyı daha da artıracak ve düşük kaynaklı ülkelerdeki sağlık hizmetlerinde büyük bir tahribata yol açacak. En yüksek oranlar Birleşik Arap Emirlikleri ve Nauru’da (2050 yılında erkeklerin yüde 80’inden fazlasının obezite sorunu yaşaması bekleniyor) ve Tonga ve Mısır’da (kadınların en az yüzde 87’inde görülecek).
- Son otuz yıldır artan obezite krizine yanıt vermede yaşanan küresel çaptaki büyük başarısızlıklar, dünya çapında aşırı kilolu ve obez yetişkinlerin ve çocuklarla ergenlerin sayısında çarpıcı bir artışa yol açtı. 1990’da sırasıyla 731 milyon ve 198 milyon olan sayılar, 2021’de 2,11 milyar ve 493 milyona yükseldi.
- Çalışma, küresel olarak gençler arasında obezitede önemli bir artış (yüzde 121) öngörüyor ve obezitesi olan toplam çocuk ve ergen sayısının 2050 yılına kadar 360 milyona (2021’den itibaren ek 186 milyon) ulaşacağı tahmin ediliyor. 2022 ile 2030 yılları arasında obezitede tahmin edilen önemli artışlar, acil eyleme ihtiyaç duyulduğunun altını çiziyor.
- Küresel yetişkin nüfusun neredeyse yarısının (25 yaş ve üzeri 1 milyar erkek ve 1,11 milyar kadın) 2021’de yılında aşırı kilolu veya obez olduğu tahmin ediliyor. Obezitenin yaygınlığı, 1990 ile 2021 arasında hem yetişkin erkeklerde (yüzde 5,8’den yüzde 14,8’e) hem de kadınlarda (yüzde 10,2’den yüzde 20,8’e) dünya çapında iki kattan fazla arttı.
- Özellikle Okyanusya ve Kuzey Afrika ile Orta Doğu’da yüksek seviyelere ulaşıldı. Nauru, Cook Adaları ve Amerikan Samoası’nda yetişkin erkeklerin yüzde 62’sinden fazlası ve Tonga ve Nauru’da yetişkin kadınların yüzde 71′ inden fazlası 2021’de obeziteyle yaşıyor. Yüksek gelirli ülkeler arasında ABD, 2021’de erkeklerin yaklaşık yüzde 42’si ve kadınların yüzde 46’sının obeziteye yakalandığı en yüksek obezite oranlarına sahipti.
- Bu eğilimlerin devam etmesi, yetişkinler arasında aşırı kilo ve obezite oranlarının 2021’de tahmini yüzde 43,4’ten 2050’de erkekler için yaklaşık yüzde 57,4’e ve kadınlar için yüzde 46,7’den yüzde 60,3’e yükselmesine neden olacak. En büyük artışların Asya ve Sahra Altı Afrika’da olacağı tahmin ediliyor.
- Açlık ve yoksulluk haberleriyle sık sık gündeme gelen Nijerya aşırı kilolu ve obeziteli yetişkinlerin sayısındaki öngörülen artışla öne çıkıyor. Bu sayının, 2021’deki 36,6 milyondan 2050’de 141 milyona yani üç katından fazla artması öngörülüyor. Sayılar Nijerya’yı en fazla sayıda aşırı kilolu ve obeziteli yetişkinleri bulunan ülkeler arasında dördüncü sıraya yerleştiriyor.
Not: Yoksulluk kötü ve sağlıksız beslenmeyi, dolayısıyla obeziteyi beraberinde getiriyor.
Kaynak: Diken / Mesude Demir ve Dipnot Tv
